Informacja dotycząca zasad działania systemu wentylacji grawitacyjnej

Informacja dotycząca zasad działania systemu wentylacji grawitacyjnej i wynikających z nieprawidłowości w jej działaniu  zagrożeniach w budynkach mieszkalnych administrowanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Transportowiec” w Lublinie .

W zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej „Transportowiec” w Lublinie większość budynków wielolokalowych posiada system wentylacji grawitacyjnej , czyli proces wymiany powietrza i zmniejszenia zawartości pary wodnej w powietrzu wewnętrznym. Powietrze dostaje się do pomieszczeń (pokoje, kuchnia) przez przegrody zewnętrzne ( drzwi , okna ) i przepływa do pomieszczeń, w których znajdują się kratki wentylacyjne ( najczęściej w łazienkach i kuchniach ) , skąd kanałami wentylacyjnymi odprowadzane jest na zewnątrz. Zaletą wentylacji grawitacyjnej jest to , że działa ona bez zużywania energii , czego nie można powiedzieć o wentylacji wymuszonej mechanicznej . W przypadkach wadliwej lub niedostatecznej wentylacji może wystąpić kondensacja pary wodnej na wewnętrznych powierzchniach ścian czy też oknach. Zjawiska te występują szczególnie w mieszkaniach gdzie ze względów oszczędnościowych ich użytkownicy utrzymują obniżoną temperaturę lub temperatura jest odpowiednia natomiast zasłonięte są naroża w pomieszczeniach i ciepło oraz świeże powietrze nie mają dostępu. W takich przypadkach często występuje zawilgocenie ścian oraz  rozwój pleśni i grzybów . Podstawowym warunkiem umożliwiającym sprawne działanie wentylacji grawitacyjnej jest zapewnienie stałego dopływu powietrza zewnętrznego do mieszkań. Obecnie produkowane i montowane w mieszkaniach okna drewniane i z PCV charakteryzują się bardzo dużą szczelnością i niewłaściwa ich eksploatacja jest najczęstszą przyczyną braku właściwej wentylacji. Inną przyczyną jest nadmierne uszczelnienie okien (starych drewnianych) powodujące brak napływu powietrza zewnętrznego. Często spotykane zakłócenia w działaniu wentylacji to także samowolne dokonywanie przeróbek kanałów wentylacyjnych ich zasłanianie oraz montaż wyciągów kuchennych (okapów) bezpośrednio do kratki wentylacyjnej co w konsekwencji tworzy podciśnienie dodatkowo wypróżniające powietrze z pomieszczeń . Skutkiem niewłaściwego działania wentylacji grawitacyjnej jest m. in. wilgoć w pomieszczeniach, powstawanie pleśni i grzyba, złe samopoczucie osób przebywających w pomieszczeniu,  podtrucia lub zatrucia tlenkiem węgla, kondensacja zanieczyszczeń toksycznych emitowanych przez materiały wykończeniowe, meble itp., niedobór powietrza potrzebnego do spalania paliwa w gazowych podgrzewaczach wody, kuchenkach, kominkach itp. Chęć utrzymania komfortowych warunków mieszkalnych czasami powoduje więcej negatywnych niż pozytywnych skutków. Pozornie podnosząc wygodę naszego życia, w rzeczywistości powodujemy szereg szkód mających wpływ nie tylko na stan techniczny naszych mieszkań, ale również na nasze zdrowie. Najczęstszym błędem, jaki popełniamy szczególnie w okresie jesienno – zimowym, jest nadmierne uszczelnianie mieszkań. W zimie priorytetem jest zwiększenie temperatury w mieszkaniach, ale często zapominamy o regularnym wietrzeniu pomieszczeń . Nadmiernie uszczelnione mieszkanie nie wpływa na oszczędności na kosztach ogrzewania. Wręcz przeciwnie – przy niedostatecznej wentylacji z pomieszczeń nie jest odprowadzana para wodna, a powietrze o dużej wilgotności potrzebuje znacznie więcej ciepła do osiągnięcia pożądanej temperatury. Skuteczność działania wentylacji grawitacyjnej zależy przede wszystkim od siły ciągu, jaka jest wytwarzana dzięki siłom natury  , który powstaje dzięki różnicy gęstości powietrza wewnątrz budynku i w otaczającej go atmosferze. Gęstość powietrza zależy głównie od jego temperatury.  Gdy gęstość powietrza wewnątrz budynku jest mniejsza niż na zewnątrz (w budynku jest cieplej niż na zewnątrz), wtedy ciąg jest prawidłowy. Gdy sytuacja jest odwrotna mamy do czynienia z ciągiem wstecznym – powietrze zamiast wydostawać się z budynku przez kanały wentylacyjne, wpada przez nie do wnętrza. Innym powodem zaburzania siły ciągu kominowego jest brak dopływu powietrza niezbędnego do wentylacji i funkcjonowania urządzeń gazowych. Zbyt szczelne okna nie zapewniają odpowiedniej ilości świeżego powietrza, a grzewcze urządzenia gazowe powodują zasysanie go przez kanały wentylacyjne co również powoduje powstanie ciągu wstecznego – z kratek wyciągowych powietrze napływa do pomieszczeń, zamiast być nimi wywiewane. Dzieje się tak, gdy w domu są szczelne okna i brakuje specjalnych otworów nawiewnych. Dlatego tez ważne jest by okresowo rozszczelniać okna lub zamontować nawiewniki okienne . Niestety, zdarzają się przypadki , że w takiej sytuacji najczęściej zakleja się lub zasłania kratki wentylacyjne, z których „wieje”. A wówczas, gdy w domu znajduje się urządzenie spalające duże ilości jakiegokolwiek paliwa (piecyk gazowy, kominek, kocioł grzewczy), bardzo często tragicznym następstwem złego działania wentylacji staje się zatrucie tlenkiem węgla – nierzadko śmiertelne. Dzieje się tak, bo przyczyną jego powstawania jest ograniczenie dopływu powietrza do paleniska i niezupełne spalanie węgla obecnego w każdym paliwie. Przy prawidłowym spalaniu spaliny zawierają około 1% CO – tlenku węgla, a przy niedoborze tlenu może to być nawet 30%. Dlatego też odwrócenie ciągu może być bardzo niebezpieczne dla życia i zdrowia . Może dojść wtedy do zasysania spalin wydostających się z przewodów spalinowych oraz dymowych i wtłaczania ich do mieszkania, budynku. Ponadto niewłaściwie działająca wentylacja nie odprowadza gazów (produktów spalania), które mogą się wydostawać z wadliwie działających urządzeń grzewczych. Najniebezpieczniejszym z nich jest tlenek węgla powodujący bardzo groźne zatrucia, nawet śmiertelne. Według normy PN-83/B-03430 strumień objętości powietrza wentylującego dla mieszkań określa się jako sumę strumieni powietrza usuwanego z pomieszczeń kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu i ewentualnie garderoby, w temperaturze wewnętrznej zgodnie z PN-82/B-02402, bez uwzględnienia różnicy ciśnień spowodowanej działaniem wiatru. W takich warunkach wymagany normatywny strumień powietrza wywiewanego (niezależnie od wielkości mieszkania) wynosi:

– kuchnia z oknem zewnętrznym wyposażona w kuchenkę gazową lub węglową – 10m³/h.

– kuchnia z oknem zewnętrznym wyposażona w kuchenkę elektryczną – 30m³/h

   w mieszkaniu do 3 osób, 50m³/h w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób.

– kuchnia bez okna zewnętrznego wyposażona w kuchenkę elektryczną – 50m³/h.

– kuchnia bez okna zewnętrznego wyposażona w kuchenkę gazową obowiązkowo z

   mechaniczną wentylacją wywiewną – 70m³/h.

– łazienka z wc lub bez – 50m³/h.

– oddzielny wc – 30m³/h

– pomieszczenia bezokienne (garderoba) – 15m³/h.

– pokój mieszkalny oddzielony od pomieszczeń kuchni, łazienki i wc więcej niż dwojgiem drzwi   lub pokój znajdujący się na wyższym poziomie w wielopoziomowym mieszkaniu domu   wielorodzinnego – 30m³/h.

Wymiana powietrza w ciągu godziny powinna być równa co najmniej kubaturze pokoju. Łączny strumień objętości powietrza wentylującego w zależności od układu mieszkania może wynosić:

– dla mieszkań typu A – 120m³/h,

– dla mieszkań typu B – 150m³/h,

– dla mieszkań typu C – 165m³/h.

Mieszkania typu A – lokal gdzie łazienka i wc to jedno pomieszczenie,

Mieszkania typu B – łazienka oraz wc to oddzielne pomieszczenia,

Mieszkanie typu C – łazienka i wc jako oddzielne pomieszczenia oraz dodatkowo

                                  w tym  mieszkaniu znajduje się pomieszczenie bezokienne.

Nocą strumień objętości powietrza wentylującego może być zredukowany do 20 m³/h/osobę.

Uwagi ogólne :

1. Dla osób, które chcą dla własnego i domowników bezpieczeństwa kontrolować stężenie tlenku  węgla w mieszkaniu zaleca się montaż czujek gazu dopuszczonych do handlu.

2. Prawidłowa wilgotność powietrza w pomieszczeniach zamkniętych powinna być w granicach   30-65%. Optymalna wilgotność powietrza, w której człowiek najlepiej się czuje wynosi 40-60%.  Taka wilgotność służy nie tylko zdrowiu człowieka, ale również jest korzystna dla ubrań, podłóg, mebli oraz książek.

3. Wilgotność powietrza w domach nie powinna być niższa niż 30%. Taką minimalną wartość    wilgotności powietrza w mieszkaniach określa polska norma PN-78/B-03421. Zbyt suche powietrze w domach powoduje uczucie suchości w ustach i nosie. Suche powietrze powoduje ponadto pojawianie się szczelin w drewnianych meblach oraz w parkiecie.

4. Nadmierna wilgotność (70-90%), sprawia, że odczuwamy chłód . Ponadto wysoka wilgotność powietrza może również powodować choroby górnych dróg oddechowych. Nadmierna wilgotność jest nie tylko niekorzystna dla zdrowia i dobrego samopoczucia człowieka . Zbyt duża ilość pary wodnej w powietrzu powoduje wilgoć na ścianie i tzw. „spocone” szyby. Warto też  zwrócić uwagę na fakt, że wilgotne powietrze znacznie trudniej ulega podgrzaniu niż   powietrze suche. Czynnik ten ma znaczenie podczas pory jesienno-zimowej czyli w sezonie   grzewczym. Chcąc osiągnąć żądaną temperaturę w pomieszczeniu, znacznie łatwiej i szybciej, a co za tym idzie taniej, odbędzie się to w pomieszczeniu do którego jest stały dopływ świeżego powietrza.

5. Spalanie gazu w gazowym, przepływowym podgrzewaczu wody, wymaga dużej ilości powietrza – do spalenia 1 m³ gazu potrzeba go aż 10 m³. 

Opracowano na podstawie:

1. Rozporządzenia Ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. z dnia 15 czerwca   2002 r.) w sprawie warunków technicznym jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania (Dz. U. nr 75 poz. 609 z 2002 r, z późniejszymi zmianami)

2. Normy PN-83/B-03430

3. Normy PN-78/B-03421

4. Strony internetowej Stowarzyszenia Polska Wentylacja : www.wentylacja.org.pl

5. Wydawnictwa „MURATOR”.

— Opublikowano dnia 7 października 2014 o 11:28